Olmaz, Olamaz Demeyin! Ethniki Bank Bir Cami Hibe Etti! Ama Kimin Camisini Kime?

Evet, yanlış okumadınız, Yunanistan’da Ethniki Bank bir Camiyi Yunanistan Kültür Bakanlığı’na hibe etti. Bu Cami ve Daha Niceleri Nasıl Ethniki Bank’ın Oldu? Yasal Mı?

Yenice-i Vardar’ın kurucusu Gazi Evrenos’un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından 16. yüzyılın başlarında yaptırılan İskender Bey Camii (Yunanca: Τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη) veya Evrenosoğlu İskender Bey Camii Yunanistan’ın en büyük Bankalarından biri olan Ethniki Bank tarafından Yunanistan Kültür Bakanlığı’na devredildi.

Akıllardaki soru işareti; “Neden Ethniki Bank tarafından Yunanistan Kültür Bakanlığı’na devredildi? Gazi Evrenos’un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından 16. yüzyılın başlarında yaptırılan İskender Bey Camii Ethniki Bank’ın mülkiyeti miydi? Mülkiyeti asla değildi! Çünkü Vakıf malıydı ve yüzyıllar da geçse yine Vakıf malı olarak kalmaya devam edecek!

Cevabı çok basit olsa gerek. 6 yıl önce dört kişilik bir ekiptik. Sessiz sedasız Yunanistan genelinde başlayıp bitirdiğimiz bir çalışmanın neticesinde “GERİDE BIRAKTIKLARIMIZ” ile ilgili aklınızın ve hayalinizin alamayacağı bir çalışma gerçekleştirdik.

Osmanlı’nın dağılması ve Yunanistan’ın 1821 yılında başlattığı bağımsızlık savaşı ile birlikte yaşanan nahoş olaylar neticesinde Türkler zoraki göçe mecbur kaldıktan sonra (daha sonra da Mübadele ile) Yunanistan’ın birçok bölgesinde yüzyıllarca yaşayan Türklere ait Vakıf malları da doğal olarak geride kaldı.

İşte bu Vakıf mallarının tamamı o dönem Ethniki Bank ailesine bırakıldı. O gün bu gün Ethniki Bank tüm Yunanistan’da bulunan Vakıf malları üzerinde (Batı Trakya Türk Azınlığının Vakıfları hariç) söz sahibi. Bu malları yıllarca kira bedeli karşılığında ya işletti veya bazılarını da elinden satış usulüyle sattı.

Topladığı kiralardan bir miktarını da Yunanistan genelinde Karadeniz ve Anadolu’dan göç eden Rumların Yunanistan’da kurdukları derneklere her yıl maddi destek sağlandı bu dernekler yaşatıldı ve günümüzde sağlanmaya da devam ediyor. Kısacası, “GERİDE BIRAKTIKLARIMIZ” Vakıf mallarıyla Yunanistan’da diğerlerinin yanı sıra dernekler de nemalanıyor.

Son olarak geçtiğimiz günlerde Yunan basınında yer alan haberlere göre, mülk sahibi olarak görünen Ethniki Bank, Yenice-i Vardar’da Evrenosoğlu İskender Bey Camii’ni Yunanistan Kültür Bakanlığı’na hiç bir karşılık almadan hibe ettiği ifade ediliyor.

Dolayısıyla da yaşanan bu gelişme sonrasında Kültür Bakanı Lina Mendoni ve Ethniki Bankası CEO’su Pavlos Milonas konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.

Kültür Bakanı Mendoni söz konusu Evrenosoğlu İskender Bey Camii’nin, Yenice-i Vardar’ın (Gianniça) en önemli Osmanlı tarihi eserlerinden biri olduğunu hatırlatarak, Ethniki Bank yöneticisi Milonas’a bu hareketinden dolayı teşekkür etti ve şunları söyledi:

“Hiç bir karşılık talep etmeden, bu tarihi eserin Bakanlığımıza hibe edilmesinden dolayı Sayın Milonas’a teşekkür ederim. Bu vesile ile bu tarihi eserin, yeniden ortaya çıkarılması, tamir edilmesi, sanat galerisi ve kültür merkezi olarak şehrin kültürel hayatına kazandırılması için yol açılmış oldu. Tamir, onarım ve yeniden hayata kazandırılması ve gereken finansmanın sağlanması için önce projelerin hazırlanmasına başlanacaktır.”

Ethniki Bankası yöneticisi Pavlos Milonas ise Kültür Bakanlığı ve Banka arasındaki işbirliğine değinerek, söz konusu hibenin Bankanın, Yunanistan’ın kültürel zenginliğini ortaya çıkarmak için atılan adımlara destek programı çerçevesinde yapıldığını söyledi.

Yenice-i Vardar

İskender Bey Camii (Yunanca: Τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη) veya Evrenosoğlu İskender Bey Camii, Orta Makedonya’nın (Kuzey Yunanistan ) Yenice-i Vardar kasabasında bulunan tarihi bir Osmanlı camisidir. Yenice-i Vardar’ın kurucusu Gazi Evrenos’un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından 16. yüzyılın başlarında yaptırılmıştır. Cami günümüzde oldukça kötü durumdadır ve onarıma ihtiyaç duymaktadır. Halkın kullanımına açık değildir. Bugün Yenice-i Vardar’da ayakta kalan üç Osmanlı camisinden biridir.

Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı sırasında ciddi hasar gören cami, daha sonra pamuk çırçır fabrikası olarak kullanıldı ve iç ve dış mekanlarında oldukça zarar gördü.

Yenice-i Vardar, 1383-1385 yılları arasında Gazi Evrenos tarafından kurulmuş ve Balkanlar’ın önemli bir askeri, manevi ve dini merkezi olarak ortaya çıkmıştır. Hem kurucuları hem de onun soyundan gelenler şehirde kutsal kurumlar inşa ettiler; bunların çoğu günümüze kadar varlığını sürdürüyor ve diğerleri seyyahların tasvirlerinden biliniyor.

1668 yılında burayı ziyaret eden Evliya Çelebi, 17 cami, Medrese, 7 okul, 3 Hamam, 70 özel hamam, Bedesten, 740 dükkan, Çarşı, Han ve büyük bir Kervansaray saymıştır. Evrenos’un vefatından sonra Yenice-i Vardar’a defnedilmesi, burayı Osmanlıların kutsal şehri haline getirdi.

Asıl soru şu; Ethniki Bank Yenice-i Vardar’da mülkiyet sahibi göründüğü Evrenosoğlu İskender Bey Camii’ni, ortada bir şey yokken birden bire Yunanistan Kültür Bakanlığı’na devretti?

Cevap……. Yazacak daha çoooook şeylerim var!