Bartolomeos: “1964, İmroz’un (Gökçeada) Tarihindeki En Kara Yıl”

Patrik Bartholomeos katıldığı bir Konferansta önemli açıklamalarda bulundu. Bartolomeos, “Ege’nin kuzeydoğusunda bulunan, 1923’ten sonra ortak rota, 1964’ten beri ortak kaderi olan iki tarihi adadan bahsediyoruz. Bugün, geri dönüş ihtimalini tartışıyoruz.” İfadelerini kullandı.

Patrik Bartholomeos, Lozan Antlaşması’nın 100. yıl dönümü münasebetiyle Büyük Helenizm Vakfı, “Helen Dünyası” Kültür Merkezi’nde düzenlenen “İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada (Tenedos), Sılaya Dönüş ve Beklenti” temalı konferansa katıldı. Patrik Bartholomeos, burada yaptığı açılış konuşmasında organize edilen konferansı bir nimet olarak nitelendirdi. Ancak bunun uygulanmasının zor bir iş olduğunu belirtti ve bunun için katılan herkese teşekkür etti.

Patrik konuşmasında, “Ege’nin kuzeydoğusunda bulunan, 1923’ten sonra ortak rota, 1964’ten beri ortak kaderi olan iki tarihi adadan bahsediyoruz. Bugün, geri dönüş ihtimalini tartışıyoruz.” İfadelerini kullandı.

Patrik Bartolomeos yaptığı konuşmada şunları dile getirdi:

“Bugün, geri dönüş ihtimalini tartışıyoruz”

“1964,  İmroz’un (Gökçeada) tarihindeki en kara yıl. Ardından tüm alanlarda toplumsal dokuyu “amansız bir tasfiye programının uygulanması” başladı ve bunu felaketle sonuçlanan bir tersine dönüş izledi.

Okulların kapatılması, adaya ordunun yerleştirilmesi, ekilebilir arazilere el konulması ve trajik sonuçlar doğuran diğer kısıtlayıcı tedbirler. O zaman da Gökçeada ve Bozcaada boşaldı ve burada yaşayanlar göçmen durumuna düştü. Geleceği olmayan, homojen eğitimi olmayan İmroz’lular (Gökçeada) sevgili vatanlarını terk edip gurbetin yolunu tuttular. Bir insan için hayattaki en büyük acılardan biri vatanını kaybetmek, her şeyini kaybetmek ve onu neyin beklediğini bilememektir.

Taş yıllarında İmroz’da (Gökçeada) kalanlar, yaklaşık 200 ruhlu insan, kendi yerlerinde sabırla direndiler. Onlar olmasaydı bugün hiçbir şey olmazdı. Gurur duyuyoruz, onlara şükran borçluyuz çünkü sevdiğimiz her şeyi orada buluyorsak, bunu orada kalan, orayı ve yaşam tarzını koruyan cesur hemşerilerimize borçluyuz. Ve İmroz, (Gökçeada) gurbet yolunu tutan sadece dürüstlükle hayata tutunmakla değil, onurlu bir şekilde başarılarıyla da öne çıkanlara borçludur. Yurttaşlarımızla, diasporadaki Tenedoslular (Bozcaada) ve onların göçmenlik koşullarında başardıklarıyla da gurur duyuyoruz.

Hayalini kurduğumuz ve değer kazandığımız homojen okulların yeniden açılması umutlarımızı yeniden canlandırdı, üzerinden on yıl geçti ve birçok beklentiyle yolumuza devam ediyoruz.

Türk devleti ve Türk-Yunan ilişkilerinde, devlet yetkililerinin desteği olmadan soydaşlar için hiçbir şey ayakta duramaz. Dağılmayı destekleyen aynı devletten şimdi yardım isteniyor. Okullar, vatandaşlık ve mülkiyet konularında yapılması gereken çok şey var. İmrozluların ve Bozcaadalıların kovulmaları programı Türk devletine bile faydası olmadı. Yunan-Türk ilişkileri faktörü soydaşların yaşamında, Kıbrıs sorununun oynadığı rol, gelişmelere etki eden sadece tek faktör değil. Ancak özellikle Yunan-Türk yaklaşımının yarattığı olumlu beklentilerden dolayı mutluyum.

Gurbettekiler için bir buluşma ve referans yeri haline gelen dünya çapındaki derneklerin katkılarını takdir ile karşılıyorum. İmroz (Gökçeada) sakinleri, adaların yeni sakinleriyle, ilk yerleşimcilerin torunlarıyla ve diğerleriyle yaşama deneyimine sahip olanlardır. Bunlar soydaşların birlikte çalışmaya ve birlikte yaşamaya davet edileceği kişilerdir. İmroz (Gökçeada) sakinlerin çoğunluğu yabancılarla bir arada yaşamayı ve onların olumlu varlığını kabul etti.

İmroz (Gökçeada) gençliği tavrıyla, ilgisiyle ve geleceğe katkıda bulunma isteğiyle her türlü gelişmeye bağlı olarak, aydınlar ve girişimciler dahil olmak üzere İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada (Tenedos) Metropolitliğin katkılarıyla sorumluluk almalıdır. Adanın kalkınmasında girişimcilerin rol alacağına eminiz.

Bu Konferansta dış koşullar ve sürdürülebilir kalkınma gerçekçi bir şekilde tartışılacak. Bir de iç faktör var, yerleşecek bizden olanların modern koşullara uyum sağlaması gerekecek ama İmroz’un (Gökçeada) ruhunun değişmemesi gerekiyor. Bir yaşam biçimi olarak İmroz’un (Gökçeada), değerler hiyerarşisinin gelişmesi için kalbimizin derinliklerinde yer alması gerekir.”

Etkinliğe Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropulu, Milli Eğitim ve Din İşleri Bakan Yardımcısı Zeta Makri de katıldı.

Bakan Yardımcısı Zeta Makri yaptığı konuşmada, “geçmiş değişmez ama önümüze bakmalıyız” diyerek şunları dile getirdi:

“Ege birleştirici bir barış denizi olmalıdır”

İmroz (Gökçeada) ve Tenedos (Bozcaada), her daim Romeika (Rumca) konuşmuştur, antik çağlardan günümüze kadar Yunanlıların inandıkları tanrıya her zaman inanmışlardır, ağacın kökleri derindir ancak dalları çoğu zaman haksız yere kesilmiştir. Rumluk anlayışını ve bakış açısını her bakımdan desteklememiz gerekiyor.

Türk devletinin yasak ve tehditlerle, mülklere el koymayla, Yunanca kullanımının yasaklanmasıyla, Yunanlıların Poli’den (İstanbul) İmroz (Gökçeada) ve Tenedos’tan (Bozcaada) kovulmalarına yönelik sistematik girişimi kabus gibi bir durum yarattı. İkinci Dünya Savaşı’ndaki emlak vergisi tüm gayrimüslim topluluklara ve özellikle de Rumlara ağır bir darbe indirdi.

Türkiye, Yunanistan’ın göçmen sorunuyla karşı karşıya olduğu kötü durumdan, İtalya’nın İyon Denizi’nde Korfu’yu işgal etmesiyle sonuçlanan saldırganlığından ve Bulgaristan’ın sınırlarını sorgulamasından yararlanarak Lozan Antlaşması’nı ihlal etti.

İmroz (Gökçeada) ve Tenedos (Bozcaada) adalarının kaderi genellikle Poli’deki (İstanbul) Rumlar’dan daha acımasızdır. 1964’te tasfiye programının devreye sokulması ve Rumların kovulmasıyla ilgili Türkiye’nin Lozan Antlaşması’nı ne için ihlal ettiği için açıklanmadı.

İmrozlular (Gökçeada) sanatı ve kültürü seviyorlar, ekmeksiz yaşayabilirler ama eğitimsiz yaşayamazlar. 19. yüzyılda adanın tüm köylerinde okullar vardı ve kızlar bu okullara gidiyordu, bu o dönem için yenilikçi bir şeydi. 50’li yıllar toplumların nefes aldığı, bol meyve verdiği kısa bir dönemdir.

Geçmiş değişmez, yaşananları unutmadan önümüze bakalım. Geçmişin travmalarının rehinesi olmamalıyız, ama onlardan ders alıp ileriye doğru ilerleme gücü bulmalıyız. 2013 yılında Başbakan Antonis Samaras’ın başkanlığında İmroz’daki (Gökçeada) Rum okulu yeniden açıldı. Eğitim Bakanı K. Arvanitopulos ve Dışişleri Bakanı Evangelos Venizelos’tu. Hatırlamak ve teşekkür etmek zorundayız.

Ekonomik kalkınma, dini ne olursa olsun İmroz (Gökçeada) sakinlerinin ortak hedefidir ve hepsi aynı kaygıları yaşamaktadır. Ege birleştirici bir barış denizi olmalıdır.”