Yeni Cami Restore Edilecek, Kültür Hizmetlerinde Kullanılacak

Vodina (Edessa) kentinde bulunan Yeni Cami restore edilecek, ibadet için kullanılmayacak, ancak kültür hizmetlerinde kullanılacak.

Yunanistan’ın kuzeyindeki Orta Makedonya bölgesinde bulunan Vodina (Edessa) kentinde bulunan ve uzun yıllar yıkıma terk edilmiş ve harabe halinde olan Yeni Cami restore edilecek.

Yunanistan Kültür Bakanlığı, yerel halkın sürekli talebi üzerine, Vodina’nın (Edessa) kentsel merkezinde Müze Meydanı’ndaki Osmanlı dönemine ait Yeni Cami mimari, statik ve elektromekanik çalışmalarının tamamlanmasının ardından restorasyonuna başlanacağı belirtiliyor.

Osmanlı döneminde Vodina şehrinde dokuz cami bulunuyordu, Yeni Cami de sadece günümüze kadar ayakta kalan camilerden biri. Diğerleri zaman içinde kendi kaderine terk dilerek ya yıkıldı veya Kilise oldu veya park meydan oldu. Yeni Cami, Batı Trakya hariç Yunanistan’ın diğer bölgelerinden minaresini bütünüyle koruyan birkaç camiden biridir.

Kuruluşu, yeterli güvenlikle, 17. yüzyılın ilk yarısına kadar izlenebilmektedir.

1912 yılında hapishane olarak kullanılıyordu. 1924’te Mübadele’de Müslüman Mülkleri Yönetim biriminin mülkiyetine geçti. 1937’de korunmuş bir anıt ilan edildi.

Konuya ilişkin bir açıklama yapan Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni şunları belirtiyor:

“Osmanlı’nın Yeni Camisi’nin yeniden kullanımı ve çevresinin oluşturulması amacıyla restorasyonu ve tanıtımı, Merkezi Arkeoloji Konseyi’nin gözlemlerini de içeren bir mimari çalışmaya dayanmaktadır. Kültür Bakanlığı’nın Pella bölgesinde kentin Osmanlı dönemine ait anıtlarının korunması ve tanıtılmasına yönelik müdahalelerinin bir parçasıdır.

Kültür Bakanlığı’nın yetkili birimleri, Yeni Camii’nin şehrin kültürel yaşamına işlevsel olarak entegre edilebilmesi ve aynı zamanda anıtsal zenginliğinin artırılması amacıyla restorasyon çalışmalarını tamamlamak için yerel makamlarla yakın işbirliği içinde çalışıyor.

Edessa (Vodina), tüm dönemlerin kültürel kaynaklarını ve çok ziyaret edilen bir destinasyon olarak ortaya çıkması için gerekli koşulları sağlayan doğal çevreyi birleştiriyor.”

Vodina (Edessa)

Vodina (Edessa), Yunanistan’ın kuzeyindeki Orta Makedonya bölgesinde. Osmanlı’nın 522 yıl hâkimiyetinde kalan şehirden 1912’deki mübadeleyle yaklaşık 22 bin Müslüman, Trakya ve Anadolu topraklarına göç etmek zorunda kaldı. Vodina sular şehri anlamına geliyor.

1668’de Evliya Çelebi şehrin geniş bir tasvirini yapar, burayı bir kadılık merkezi şeklinde tanıtır; sekizi Müslümanlara, üçü Hristiyanlara ait on bir mahallesi, 1060 hanesi ve 300 dükkânı bulunduğunu yazar. Evliya Çelebi dokuz camiyi isimleriyle zikreder ve bunların dışında on bir mescidin mevcut olduğunu belirtir.

Ayrıca dört mektep, iki tekke, bir hamam ve bir imaretten söz eder. Bu sonuncusu Hüsrev Efendi tarafından kurulmuştu; Hüsrev Efendi ayrıca bir cami yaptırmış, caminin girişinin üzerindeki kitabede yapım tarihi 1010 (1602) olarak yazılmıştı.

Bütün yapılar şehrin görünümüne uygun biçimde kiremitle örtülmüştü. Şehirde bedesten yoktu. Yedi kilisede “iffetli rahibeler ve peri yüzlü rahipler” görev yapmaktaydı.

Evliya Çelebi ayrıca Vodina’da bir medresenin varlığını zikrederse de bu medrese 1660 tarihli resmî medrese listelerinde görünmemektedir. Evliya Çelebi ayrıca eski kalenin harabe kısımlarının hâlâ göründüğünü bildirir.

1955’te şehirde inceleme yapan Semavi Eyice buradaki yeni caminin altmış beş yıl önce, yani 1890’larda yapıldığının söylenmesine rağmen yapının esasının eski olduğunun anlaşıldığını belirtir.

1. Dünya Savaşı’ndan sonra bu cami Edessa şehir müzesinin deposuna dönüştürülmüş, 1972’de restorasyonu gerçekleştirilmiştir. Fakat 2009’da yine harap haldeydi. İç kesiminde caminin kubbesi tamamen Abdülhamid devrine ait son dönem Osmanlı duvar nakışlarıyla yarı oryantal, yarı barok unsurların karışımıyla ve daha çok pembe renklerin hâkim olduğu yumuşak renklerle süslüdür. Bu cami günümüzde Vodina’da ayakta kalan tek Osmanlı eseridir.