İsrail-Güney Kıbrıs-Girit Elektrik Bağlantısı Projesi Anlaşmazlığı Devam Ediyor

Yunanistan ve Güney Kıbrıs hükümetleri, projeyi kurtarmak ve Büyük Deniz Enterkonnektörü elektrik bağlantısının (İsrail-Güney Kıbrıs-Girit) jeopolitik riskini üstlenmek için siyasi bir çözüm arıyor; çünkü yazın başından bu yana tekrarlanan müzakereler her iki tarafta da çıkmaza yol açarken, projenin tamamlanmasını da tehlikeye attığı ileri sürülüyor.

ADMIE’nin (Yunanistan Bağımsız Elektrik İletim Operatörü) genel müdürü Manos Manousakis’in, 23 Ağustos Cuma günü (ve ilk başta planlandığı gibi dün 26 Ağustos değil) gerçekleştirilen son telekonferansta anlaşmaya varmanın imkansızlığı defalarca doğrulandı. Ancak son olarak projeye ilişkin Güney Kıbrıs’tan yarın Çarşamba gününe kadar mevzuat ve jeopolitik konularda açık bir yazılı taahhüt gelmediği takdirde kabloların inşasını üstlenen Fransız Nexans şirketinin projeyi durduracağı vurgulanıyor.

Atina kaynaklarına göre şimdi artık büyük enerji projesi fırsatını kaçırmamak için sonuçsuz kalan görüşmelerden sonra “top”, Yunanistan Başbakanı Kiriakos Mitçotakis ve Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodoulidis’in kucağına atılıyor, kararı bu ikilinin vermesi bekleniyor.

Geçtiğimiz Perşembe günü, Yunanistan Çevre ve Enerji Bakanı Theodoros Skilakakis’in Güney Kıbrıslı mevkidaşı Giorgos Papanastasiu ve Avrupa Komisyonu ile yaptığı görüşme öncesinde, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgos Gerapetritis’in de katıldığına dair bilgiler vardı.

Bu toplantıdan çıkan sonuca bakılacak olursa, Türk tarafının bu projeye dahil olması durumunda jeopolitik riski üstlenme konusunda Yunanistan’ın, Güney Kıbrıs’tan bir kez daha red cevabı aldığı ileri sürülüyor.

Güney Kıbrıs Maliye Bakanı Makis Keravnos da dün Büyük Deniz Enterkonektörü’nden uzaklaşarak ihtiyatlı davrandığını ifade ederek planın gri alanları ve Türkiye ile ilgili uzantılarının altını çizdi. Kendisinin de belirttiği gibi, projenin uygulanma hızının önünde bir engel varsa bu durum ülke ekonomisi ve tüketiciler açısından ciddi sorunlar yaratabileceğini ileri sürüyor.

Geçtiğimiz hafta Cuma günü Miçotakis hükümetinin Enerji Bakan Yardımcısı Aleksandra Sdoukou, Güney Kıbrıs Enerji Bakanlığı, AB Komisyonu, ADMIE ve iki düzenleyici otoritenin (PAE ve PAEK) temsilcilerinin katıldığı ve 3 saatten fazla süren telekonferansta, seslerin oldukça yükseltildiği yönünde bilgiler var.

Örneğin, Enerji Bakan Yardımcısı Aleksandra Sdoukou, Güney Kıbrıs tarafından ADMIE’nin, Güney Kıbrıs’ın elektrik enterkonneksiyonunda elektrik ihtiyaçları için kullandığı dizel ve akaryakıt ünitelerinin kirletici açık artırmalarından elde ettiği gelirleri kullanma önerisine dahil olmasını talep etmiş görünüyor. Manousakis ayrıca Güney Kıbrıslıların ADMIE projesine dahil olma yönündeki çağrılarına ve Avrasya Interconnector projesinin mahvolmaması için Yunan tarafına söz verdikleri ve şimdi de uygulanmasını engelleyerek yardım sağlamayı reddettikleri iddia ediliyor.

Müzakerelerdeki çıkmaz, jeopolitik müdahale durumunda (örneğin Türkiye ile) projeyi mali olarak desteklemek için maliyetlerin bir kısmını üstlenme ihtiyacının ortaya çıkması halinde, telekonferansta iradesini yineleyen Komisyon tarafından da endişeyle izleniyor. Ayrıca toplantıda Yunan idarecinin yanı sıra tüketiciler tarafından da harcanan meblağların geri alınabileceği söylendi.

Aynı zamanda Güney Kıbrıs tarafı, ADMIE’nin Bakanlığa sunduğu maliyet-fayda çalışmasının değerlendirilmesine de geri dönüyor. Önceki yüklenicinin (DNV AS) yerine getirmediği proje parametrelerini gerekçe göstererek, gecikme süresini uzatacağı tahmin edilen yeni bir ihale süreci duyurdu. Yüklenici, projenin Güney Kıbrıs elektrik fiyatları üzerindeki etkisinin derecesine özellikle vurgu yaparak, enerji piyasası üzerindeki ara bağlantı etkilerini değerlendirmeyi üstleneceği belirtiliyor.