ABD Bastırıyor, Yunanistan’dan COSCO’ya Alternatifler İstiyor

Selanik Limanı’nın stratejik konumunu güçlendirmeyi amaçlayan genişlemesi başlıyor; bu durum, ABD’nin Çinli COSCO’ya karşı alternatif çözümler için baskı yaptığı bir döneme denk geliyor.

Kuzeydoğu Yunanistan’daki Selanik Limanı’nın planlanan genişletme çalışmalarının başlaması için anlaşma imzalandı. Tarihsel olarak daha küçük bir tesis olmasına rağmen, genişleme, Amerika Birleşik Devletleri’nin Yunanistan’ı Çin’in Yunan limanlarındaki etkisini azaltmak için adımlar atmaya çağırdığı bir zamanda gerçekleşiyor.

Liman yetkilileri yeni projeyi “Selanik Limanı tarihindeki en önemli iyileştirme projesi” olarak nitelendiriyor. Antik çağlardan beri bir liman olan Selanik, 2018’den bu yana güçlü bir büyüme eğilimi gösteriyor. Sadece ülkenin kilit ikincil limanı değil, aynı zamanda Doğu Avrupa’ya açılan bir transit kapısı haline gelme potansiyeline sahip.

Liman şirketi, Yunanistan Cumhuriyeti ile diğer konuların yanı sıra altyapının dramatik bir şekilde güçlendirilmesini öngören yeni bir imtiyaz sözleşmesi imzaladı. Konteyner gemileri için kullanılan Rıhtım 6, 513 metre (1.600 feet’ten fazla) uzatılacak. Konteyner depolama alanı da genişletilecek.

Proje, seyir kanalını ve manevra alanını derinleştirmek için önemli bir dip tarama programını içeriyor. Projenin 40 ay sürmesi bekleniyor ve tamamlandığında Selanik, 24.000 TEU kapasiteli çok büyük konteyner gemilerine (VLCV’ler) hizmet verebilecek. Bu, Kuzey Yunanistan için benzersiz bir yetenek olacak. Toplam bütçe 195,6 milyon Euro.

Limanın kapasitesi yıllık 1,5 milyon TEU’ya çıkacak. Liman, 2024 yılında bir önceki yıla göre %9 artışla 566.000 TEU elleçledi. Ayrıca yaklaşık 250.000 ton genel kargo elleçledi ve kruvaziyer gemileri ile olan faaliyetlerini sürekli olarak geliştiriyor.

Liman işletmecisi ThPA S.A.’nın CEO’su Dr. İoannis Çaras, “Liman tarihindeki en büyük iyileştirme projesi olan Rıhtım 6’nın uzatılması, Selanik’in Güneydoğu Avrupa için stratejik bir ticaret merkezi olarak Akdeniz’deki rolünü güçlendirmesi için koşulları yaratıyor” dedi.

ABD ve Çin Arasında Gerginlik

Amerika Birleşik Devletleri’nin Yunanistan’daki yeni Büyükelçisi Kimberly Guilfoyle, son toplantılarında Yunanistan’ın Çin etkisini azaltmak için adımlar atması gerektiğini vurguladı. Bu ay Yunanistan’a ilk Büyükelçilik görevi için gelen Guilfoyle, Pire’deki konteyner terminalini işleten COSCO ile yapılan 16 yıllık sözleşmeyi “talihsiz” olarak nitelendirdi. Şirketin kontrol payını atlatmanın yolları olduğunu, örneğin alternatif limanlar geliştirerek bunun yapılabileceğini savundu. Hatta “Belki Pire satılabilir” diye ekledi.

Yunanistan, Çinli şirketle olan anlaşmasını savunarak mevcut sözleşmelere saygı duyduğunu belirtti. Çin’in Yunanistan Büyükelçiliği, Guilfoyle ve ABD’nin açıklamalarına sert tepki göstererek bunların müdahale olduğunu ve “bir diplomatın temel mesleki ahlakını ihlal ettiğini” savundu.

Çin Büyükelçiliği, ABD açıklamalarını “yanlış” ve Yunanistan’ın iç işlerine müdahale olarak nitelendirdi. COSCO’nun, Yunanistan’daki ekonomik krizin zirvesinde, 2009 yılında Pire imtiyazı için tek teklif veren taraf olduğu vurgulandı. Çinli yetkili, COSCO’nun yatırımının ardından Pire’deki konteyner faaliyetlerinde görülen güçlü büyümeyi de vurguladı.

Yunanistan’ın Liman Genişletme ve Strateji Programları

1. Kapsamlı Modernizasyon ve Yeşil Dönüşüm Yatırımı

Yunan hükümeti, ülke genelindeki liman altyapısını modernize etmek için yaklaşık 680 milyon dolarlık (yaklaşık 637 milyon Euro) büyük bir yatırım planını onayladı. Bu planın temel hedefleri şunlardır:

Bağlantı ve Altyapı İyileştirmesi: Uzun yıllardır onarım görmeyen ve gemi/yük türleri açısından sınırlı kapasiteye sahip olan limanların genel altyapısının iyileştirilmesi.

Yeşil Dönüşüm (Cold Ironing): Limanların çevresel etkilerini azaltmaya odaklanılmıştır. Bu kapsamda, gemilerin limandayken kendi motorlarını kullanmak yerine karadan elektrik almasını sağlayan “kıyı elektriği” (cold ironing) sistemlerinin kurulması planlanmaktadır.

Bu sistemle donatılacak ilk limanlar arasında Lavrio, Rafina, Kavala ve Korfu bulunmaktadır. Hükümetin hedefi, 2029 yılına kadar en az 12 limanı bu teknolojiyle donatmaktır.

2. Jeopolitik Odak Noktası Olan Limanlar

ABD’nin Çin etkisini dengeleme stratejisi doğrultusunda Selanik ve Elefsina dışında odaklandığı ve stratejik giriş kapıları haline getirmeyi hedeflediği limanlar da bulunmaktadır:

Dedeağaç Limanı: Coğrafi konumu nedeniyle ABD’nin özellikle dikkatini çeken limanlardan biridir. Henüz büyük ölçekli bir konteyner genişlemesi olmasa da, ABD’nin Avrupa’ya stratejik askeri ve enerji sevkiyatları için buraya olan ilgisi yüksektir.

3. Stratejik Ada Limanları ve Bölgesel Bağlantı Projeleri

Yunanistan, adalara güvenli erişim ve bölgesel uyumu güçlendirmek amacıyla Ege genelinde kritik liman iyileştirme projelerini hayata geçiriyor:

ESPA Programı: Toplam bütçesi 180 milyon Euro’yu aşan bu program kapsamında, Ege Denizi’nde Semadirek (Samothraki), Kızılhisar (Kastelorizo) ve Girit’teki Agios Nikolaos dahil olmak üzere 17’den fazla liman projesi yürütülmektedir. Bu projeler, özellikle uzak adalardaki liman altyapısının iyileştirilmesine ve anakara ile bağlantılarının güçlendirilmesine odaklanmıştır.

4. Özelleştirme Girişimleri

Yunanistan, kamu limanlarının yönetimini ve işletmesini özel sektöre devretme sürecine devam etmektedir. Bu, liman operasyonlarının verimliliğini artırmayı ve yeni yatırımları teşvik etmeyi amaçlayan bir stratejik adımdır:

Küçük Limanlar ve Marinalar: Çeşitli küçük liman ve marinaların (örneğin Mİkonos Limanı, Zakintos, Katakolo ve Argostoli) özelleştirme süreçleri başlatılmış veya planlanmıştır. Bu, Yunanistan’ın genel liman portföyünden gelir elde etme ve bu tesislerin modernizasyonunu hızlandırma çabasıdır.